Лукашэнка агучыў сваю «мару» 31 кастрычніка падчас наведвання Бярэзінскага біясфернага запаведніка, назваўшы беларускае паветра «будучыняй».
Аднак, калі параўнаць гэтыя амбіцыйныя заявы з рэальнай сітуацыяй у лясной гаспадарцы Беларусі і кліматычным парадкам дня Еўрасаюза, становіцца відавочна: ідэя аб еўрапейскіх выплатах за паветра не вытрымлівае крытыкі.
Геаграфія і факты: адкуль на самай справе дзьме вецер?
Лукашэнка заявіў, што чыстае паветра з Беларусі адносіць ветрам у «смярдзючую Еўропу». Гэтая фраза супярэчыць базавым геаграфічным ведам.
Бо для Беларусі характэрна перавага заходніх і паўднёва-заходніх вятроў. Гэта значыць, што паветра дзьме з Атлантыкі, праз Польшчу і Літву, у бок Беларусі, а не наадварот.
Заява пра тое, што ў ЕС «усяго гэтага [чыстага паветра] практычна няма», з’яўляецца няпраўдай. Лясны фонд Еўрасаюза складае каля 160 млн гектараў, што амаль у 19 разоў больш, чым у Беларусі (8,4 млн га). Краіны, размешчаныя побач, такія як Фінляндыя (73% сушы) і Швецыя (69%), маюць значна большы працэнт ляснога покрыва.
Такім чынам, Еўропа не мае патрэбы ў беларускім паветры і сама з’яўляецца буйным донарам кіслароду.
Кліматычны закон ЕС: Еўропа плаціць сама сабе
ЕС не збіраецца «душыць санкцыямі» і ўжо тым больш плаціць за чужое паветра, паколькі актыўна рэалізуе ўласную маштабную стратэгію па абароне клімату і прыроды:
У рамках «кліматычнага закона» ЕС саджае мільёны дрэў, каб пашырыць плошчы лясоў. Плошча лясоў у Еўропе вырасла прыкладна на 14 млн га ўсяго за 30 гадоў (1990–2020), што супастаўна з плошчай Венгрыі і Славакіі разам узятых.
Да 2030 года Еўрасаюз абавязваецца скараціць выкіды парніковых газаў на 55% у параўнанні з узроўнем 1990 года і аднавіць мінімум 20% тэрыторыі сушы і марскіх акваторый.
Хоць праблемы з аднаўленнем балот у ЕС ёсць, іх агульная плошча (каля 60 млн га) значна перавышае беларускія 2,5 млн га.
Беларускія «плантацыі» супраць устойлівасці
Ідэя атрымання грошай за чыстае паветра выглядае асабліва іранічна на фоне крытыкі беларускай практыкі лесааднаўлення, якое, на думку экспертаў, наносіць шкоду.
Акцыі, падобныя да «Лес! Дабро! Парадак!», успрымаюцца многімі як PR-кампаніі дзяржавы, а не як элемент устойлівага кіравання:
Па словах беларускага спецыяліста ў галіне ляснога кіравання, у краіне дамінуе штучнае лесааднаўленне (70–90%). Каля 90% работ — гэта стварэнне аднаўзроставых плантацый хвоі і елкі.
«У кантэксце кліматычных змен... Любыя штучныя лясы менш устойлівыя, чым натуральныя, да любых прыродных з'яў (ветравалы, пажары, шкоднікі)», — адзначае эксперт.
Неўстойлівасць гэтых пасадак ужо дае пра сябе ведаць: расце колькасць загінулых ельнікаў, і лесапатолагі ставяць на ўлік удвая больш пашкоджаных ельнікаў, чым годам раней.
Практыку вядзення лясной гаспадаркі Беларусі, калі больш за 70% лесанарыхтовак... ажыццяўляецца суцэльнымі высечкамі, а затым парадку 70–90% лесааднаўлення праводзяць штучнымі манакультурамі, цяжка назваць устойлівай.
У той час як улады рапартуюць пра стварэнне ідэалагічных аб'ектаў з дрэў, такіх як «Зорка Перамогі» або «Ленін», рэальная плошча лесааднаўлення ў 2024 годзе паменшылася ў параўнанні з 2023 годам, а доля каштоўных шыракалістых парод, такіх як дуб, застаецца нізкай.
Такім чынам, замест таго каб марыць пра плацяжы звонку, Беларусі неабходна сканцэнтравацца на экалагічна пісьменным аднаўленні лясоў і балот, што з'яўляецца адзіным спосабам захаваць прыродную спадчыну краіны ў доўгатэрміновай перспектыве.